CERN bünyesinde bulunan, Büyük Hadron Çarpıştırıcısının (LHC) çalışıp çalışmadığını GRID sisteminden anlayabiliriz.
GRID sistemi, LHC sistemi dedektörlerinden gelen verilerin toplanması, tetikleme sistem ile ayıklanması, berlirlenen imzaların araştırılması ve depolanmasını sağlayan bir süper bilgisayar yapısı. GRID yapısında bilgisayarlar merkezi bir sistemde değil, coğrafi olarak dünyaya dağılmış durumdadır.
CERN bünyesinde, LHC'deki verilerin ilk olarak ayıklandığı bir veri işleme merkezi mevcut. Bunun dışında ana veri işleme kapasitesi GRID sistemidir.
Ülkemizde, TÜBİTAK bünyesinde TR-GRID projesi mevcuttur.
Genel GRID yapısını (2D) buradan izleyebilirsiniz.
3-boyutlu GRID izleme aracı için burayı tıklayınız.
LHC deneyinde her bir dedektörde meydana gelen her bir çarpışma, bir olay anlamına gelmekte, olay ise veri anlamına gelmektedir. Dedektörden sisteme ulaşan verini bant genişliği (veri aktarım miktarı) ile olay sayısı doğru orantılı ve olay sayısı ile çarpışma enerjisininde doğru orantılı olduğunu söyleyebiliriz.
Buradan kabaca aktarılan veri miktarını takip ederek deney yapılıyormu, hangi dedektörlerde yapılıyor, görece hangi seviyede deney yapıldığını söyleyebiliriz.
Yukarıda son 24 saat içerisinde CMS dedektöründen alınan veri miktarı. Veri miktarı maksimum 100 MB/s. Bu veri hızının, zamanla enerji seviyesinin arttılması ile olay sayısı artması, aktarılan veri miktarının artması sonucunda, artacağını bekleyebiliriz.
Yukarıda, ATLAS dedektörünün son 24 saat veri transfer durumu.
Yukarıda tüm dedektörlerin, son 24 saat veri transfer durumu.
LHC soğutma durumu. Soğutma işlemi parçacık hızlandırıcısı için birincil parametre. Büyük bir manyetik alan elde etmek için iletken direncinin azaltılarak geçen akımın arttırılması gerekmekte. Bunun için iletkenlerin soğutularak, iletken içerisindeki atomların termal titreşimleri azaltılmakta, geçen elektron miktarı arttırılmakta, elektronların hareketinden meydana gelen manyetik alan şiddeti arttırılmaktadır. LHC'nin arıza yapmasının sebebi soğutma sisteminin tasarımdan kaynaklanmıştı.
Kaynak: CERN / GRID.ORG.TR
GRID sistemi, LHC sistemi dedektörlerinden gelen verilerin toplanması, tetikleme sistem ile ayıklanması, berlirlenen imzaların araştırılması ve depolanmasını sağlayan bir süper bilgisayar yapısı. GRID yapısında bilgisayarlar merkezi bir sistemde değil, coğrafi olarak dünyaya dağılmış durumdadır.
CERN bünyesinde, LHC'deki verilerin ilk olarak ayıklandığı bir veri işleme merkezi mevcut. Bunun dışında ana veri işleme kapasitesi GRID sistemidir.
Ülkemizde, TÜBİTAK bünyesinde TR-GRID projesi mevcuttur.
Genel GRID yapısını (2D) buradan izleyebilirsiniz.
3-boyutlu GRID izleme aracı için burayı tıklayınız.
LHC deneyinde her bir dedektörde meydana gelen her bir çarpışma, bir olay anlamına gelmekte, olay ise veri anlamına gelmektedir. Dedektörden sisteme ulaşan verini bant genişliği (veri aktarım miktarı) ile olay sayısı doğru orantılı ve olay sayısı ile çarpışma enerjisininde doğru orantılı olduğunu söyleyebiliriz.
Buradan kabaca aktarılan veri miktarını takip ederek deney yapılıyormu, hangi dedektörlerde yapılıyor, görece hangi seviyede deney yapıldığını söyleyebiliriz.
Yukarıda son 24 saat içerisinde CMS dedektöründen alınan veri miktarı. Veri miktarı maksimum 100 MB/s. Bu veri hızının, zamanla enerji seviyesinin arttılması ile olay sayısı artması, aktarılan veri miktarının artması sonucunda, artacağını bekleyebiliriz.
Yukarıda, ATLAS dedektörünün son 24 saat veri transfer durumu.
Yukarıda tüm dedektörlerin, son 24 saat veri transfer durumu.
LHC soğutma durumu. Soğutma işlemi parçacık hızlandırıcısı için birincil parametre. Büyük bir manyetik alan elde etmek için iletken direncinin azaltılarak geçen akımın arttırılması gerekmekte. Bunun için iletkenlerin soğutularak, iletken içerisindeki atomların termal titreşimleri azaltılmakta, geçen elektron miktarı arttırılmakta, elektronların hareketinden meydana gelen manyetik alan şiddeti arttırılmaktadır. LHC'nin arıza yapmasının sebebi soğutma sisteminin tasarımdan kaynaklanmıştı.Kaynak: CERN / GRID.ORG.TR
