NASA Güneş ve Heliyosferik Gözlem uydusu (SOHO) projesindeki bilimadamları güneş radyasyon fırtınalarının önceden tahmin etmenin bir yolunu buldurlar...
Yeni metot uyarı için 1 saatlik bir süre veriyor...
Bu süre astronotların ve yer ekiplerinin kendilerini korumları için gerekli süreyi veriyor...
Güneş radyasyonu yüksek hızlı iyonlar, protonlar ve elektronlardan oluşuyor...
Bu parçacıkların gezegenimizin atmosferi ile etkileşiyorlar...
Aslında astronotlar dünyanın manyetik alanı tarafından bir kozadaymış gibi korunuyorlar...
Ancak tehlike parçacık miktarı ve hızı ile orantılı olarak artıyor...
1 saatlik erken uyarı güneş fırtınalarının Ay'ın üzerine olan etkisinden dolayı tahmin edilebiliyor...
Uzay araçları ve uydular bu 1 saatlik süreden faydalanabilecekler...
Güneşten gelen bu atom altı parçacıklar bilgisayarların işlemcilerini ve anakartlar üzerindeki diğer elektronik ekipmanlar ile etkileşerek, sistemlerin yeniden başlamasına ve anlamsız komutlara neden olabiliyor...
Uydu operatörleri böyle bir fırtınayı tahmin ettiğinde uyduyu "güvenli moda" alarak (uyuma moduda deniyor...) fırtınanın geçmesi bekleniyor...
Enerjik iyonların astronotların üzerine etkisi ise DNA sarmalında kopmalar ve dokularda zararlara neden olabiliyor...
Bu astronotlarda mide bulantısıyla başlayabiliyor veş iddetli fırtınalarda gelecekte kansere neden olabiliyor...
Peki nasıl önceden tahmin ediyoruz...
Elektronlar daima iyonlardan daha önce saptanabilir...
Yıllarca sahip olduğumuz bilgiyle söyleyebiliriz ki elektronlar fırtınanın öncüleri...
Şekilde 2003'de gerçekleşen fırtına görülüyor...
Her radyasyon fırtınasının karışımı elektronlar, protonlar ve ağır iyonlardan oluşur...
Elektronlar diğer parçacıklara göre daha hafif olduklarından daha hızlıdır... (Etkiyen kuvvet aynı olduğundan dolayı...)
Elektronların şöyle dediğini düşünebilirsiniz "İyonlar geliyoooorrr !" :)
Bu ölçüldüğünde;
elektronların ilk şiddetli dalgası geldiğinden bir süre sonra iyonlarında geldiği gözlemlenmiş...
SOHO üzerindeki COSTEP ünitesi (Comprehensive Suprathermal and Energetic Particle Analyzer) enerjik parçacıkları sayabiliyor...
COSTEP ile 1996~2002 tarihleri arasında gündeşten gelen enerjik parçacıklar sayılmış...
Araştırmacılar yüzlerce fırtına kaydetmişler ve deneysel bir tablo ortaya çıkmış...
Elektronların tablodaki önemi, iyonlardan önce geliyor olmaları...
Gelecek adımda bu durumu test etmek kalıyor...
2003'de COSTEP verileri bir araya getirilerek şöyle bir durum gözlemlenmiş;
elektronların gözlemlenmesinin hemen ardından gelen iyonlar için süre 7~74 dakika arasında olduğu görülmüş...
Resimde Elektronların zaman parametresi görülüyor...
Bu durum değerlendirildiğinde 2003'de 3 adet yanlış alarm oluşmuş, bu alarmlardan dolayı astronotlar güvenli duruma boşuna geçmişler (bu ise 7 dakikalık minumum süreden kaynaklı...)
SOHO'nun COSTEP dedektörü çok zengin bir veri arşivine sahip...
Bu zenginlik, 1995'den, güneş aktivite döngüsünün güneş maksimumunun olduğu 2001'e kadar da veri miktarından kaynaklanıyor...
Yorum : Burada 1. parametre parçacıkların kütlesi (F=ma), bu parametre parçacıkların ağırlıklarına göre sıralanacağını söylüyor. 2. parametre güneşte meydana gelen patlamanın şiddeti, bu parametre parçacık dağılımları arasındaki mesafenin ne olacağını tanımlıyor (ki şiddetli bir patlamada iki katman arasındaki aralık daha dar olacaktır...). 3. parametre patlama konisinin durumu, bu parametre elektron, iyon, proton dağılımının merkez dağılımını değiştirecek buda süreyi değiştirecektir ve nice daha parametre :)...
Kaynak : NASA
